Vervangen van oud vergaand voegwerk door een gelijkwaardige uitvoering. Een platvolle voeg vervangen door een snijvoeg is alleen aftrekbaar de kosten van het aanbrengen van de platvolle voeg.
Geschreven door: Erna Oosterveen.
Goed onderhoud van het voegwerk is bij een monument absolute noodzaak. Niet alleen vanwege het aanzicht van het pand, maar ook voor het behoud ervan. Er leven bij eigenaren de nodige vragen. De meest gestelde leggen we voor aan Frederik Heldoorn, specialist in voeg- en metselwerk.
- Waarom is voegwerk zo belangrijk?
- Wanneer is het nodig om voegwerk aan te pakken en waar moet ik dan op letten?
- Mag ik kiezen voor een andere voeg, die ik mooier vind?
1. Waarom is voegwerk zo belangrijk?
‘Voegwerk heeft twee functies: een technische en een esthetische. De technische functie van voegen draait om de afvoer van water dat op de gevel komt. Voegen zijn zo vormgegeven dat ze ervoor zorgen dat de waterafvoer optimaal verloopt. Een voeg moet ook kunnen ademen: vocht in de gevel moet via natuurlijke weg kunnen drogen. In dat proces spelen de voegen een belangrijke rol. En verder worden voegen ook gebruikt om de gevel te verfraaien. Niet voor niets zijn er allerlei verschillende voegen.’
2. Wanneer is het nodig om voegwerk aan te pakken en waar moet ik dan op letten?
‘Voegwerk kan heel lang mee, variërend tussen de 50 en 100 jaar. Eigenaren of monumentenwachters kunnen op het oog schade signaleren aan de voegen, maar er kunnen bijvoorbeeld ook donkere plekken op de gevel zichtbaar zijn, als teken van een vochtprobleem. De vraag is dan wat daarvan de oorzaak is: zit het in het voegwerk of heeft het misschien te maken met isolatiemaatregelen van binnenuit?’
Moet ik bij slechte voegen meteen de hele gevel aanpakken?
‘Vaak kloppen klanten bij ons aan met het idee dat ze al het voegwerk in hun gevel moeten vervangen. Maar dat hoeft juist vaak niet en dat willen we ook niet. Wij werken via de restauratieladder en dat betekent dat compleet vernieuwen pas de laatste keus is. Wij werken toe naar een gevel met voegwerk dat technisch goed is. We vervangen alleen die stukken waar de waterafvoer of de samenhang van de mortel niet meer op orde is. En natuurlijk letten we ook op het esthetische aspect. We doen dus zo weinig mogelijk, dat scheelt voor de eigenaar ook nog eens in de kosten.’
Hoe weten jullie welk materiaal jullie moeten gebruiken?
‘Het bouwjaar geeft ons al veel informatie over welke voegmortel er oorspronkelijk gebruikt is en daar zullen wij dan ook voor kiezen. En we kijken niet alleen naar de samenstelling van de voegmortel, maar ook naar de samenstelling van de legmortel waarmee is gemetseld. Dat moet goed op elkaar aansluiten. Niet voor niets zijn wij ook gecertificeerd voor metselwerk: je moet voeg- en metselwerk als één geheel zien. Er wordt soms te gemakkelijk gedacht over hoe metselwerk in elkaar zit, het is meer dan een ‘muurtje’. Naast de samenstelling van de mortel, kijken we ook naar de kleur van de voeg. Wij maken voorafgaand aan het voegen altijd meerdere proefstukken, we willen immers zo dicht mogelijk bij de bestaande kleur komen. Samen met de Monumentenwacht of de gemeente bepalen we welke kleur voldoet.’
Is voor het herstel van voegen een vergunning nodig?
‘Het volledig vervangen van voegwerk is bij een monument vergunning plichtig. Bij kleiner herstelwerk is dit niet altijd het geval. Wij informeren onze klanten daarover en als ze het willen, verzorgen wij ook de vergunningaanvraag.’
3. Mag ik kiezen voor een andere voeg, die ik mooier vind?
‘Die vraag krijg ik vaak van eigenaren. Dan hebben ze bijvoorbeeld een mooie knipvoeg gezien bij een pand in de buurt en dan willen ze die ook wel voor hun pand. Maar je kan geen voeg aanbrengen die niet aansluit bij de bouwhistorie van het pand. Je moet terug naar hoe het was. Ons doel is behoud van het fysieke uiterlijk, met oog voor hoe het metselwerk in elkaar zit. Gelukkig merken mensen dat hun pand altijd opknapt van het herstellen van het voegwerk. Dat maakt het ook dankbaar werk.’
Gecertificeerde voegbedrijven
Voegbedrijf Heldoorn B.V. is een van de negen via ERM gecertificeerde voegbedrijven in Nederland. ‘Dat betekent dat wij ieder jaar getoetst worden en eens in de drie jaar het hele proces weer doorgaan,’ vertelt Frederik Heldoorn. ‘Wij hebben bewust gekozen voor certificering, omdat wij op die manier kunnen aantonen dat wij werken volgens bepaalde richtlijnen. Die richtlijnen geven ons ook een handvat voor bepaalde keuzes in het werk. En misschien nog wel het belangrijkst: wij vinden het werken met monumenten het mooist, want daar wordt een groot beroep gedaan op ons vakmanschap. Als het werk niet goed wordt uitgevoerd, kan er veel misgaan, waardoor grote vochtproblemen en schades kunnen ontstaan in de muur. Dan moet je als eigenaar met een paar jaar weer aan de bak.’
Eigenaren van rijksmonumenten zijn, wanneer ze subsidie krijgen, verplicht hun voegwerk uit te laten voeren door een gecertificeerd bedrijf. Bij andere monumenten komt die verplichting ook steeds vaker. Ben je als eigenaar daardoor duurder uit? ‘
‘Als je offertes naast elkaar legt, is het lang niet altijd zo dat het gecertificeerde bedrijf duurder is. En ik geef eigenaren altijd mee dat ze naar het totaalplaatje moeten kijken. Je weet bij een gecertificeerd bedrijf zeker dat er vakwerk geleverd wordt, waar je niet binnen korte tijd problemen mee krijgt. Gelukkig zijn de meeste eigenaren heel betrokken bij hun monument. Ze willen er graag goed voor zorgen. Dat maakt voor mij dit werk ook zo waardevol. Wij nemen mensen graag mee in hoe wij het werk uitvoeren en dan zie je ook dat ze er steeds meer lol in krijgen.’
Ook handig:
De lijst met erkende bedrijven die volgens de ERM richtlijnen werken.
Deze bedrijven zijn ook te vinden via de bedrijvengids op www.monumenten.nl.